Бүгінгі күні интернет пен әлеуметтік желілерде коронавирустық инфекцияның алдын алу бойынша халыққа арналған көптеген жаднамалар мен нұсқаулықтар орналастырылуда. Олардың барлығы ортақ немесе ахуалдық сипатқа ие. Бұл ережелер қазақстандықтардың күнделікті өмірдегі іс-әрекеттері үшін ережелер жиынтығын қамтиды.
1-ЕРЕЖЕ
Бұл шын мәнінде қажет болған жағдайларды қоспағанда (азық-түлік, дәрі-дәрмек сатып алу, медициналық көмек алу және өмірлік маңызды қызметтер үшін), ҮЙДЕН ШЫҚПАҢЫЗ .
Саябақтарға, ойын алаңдарына, банктерге, ХҚКО-ларға, базарларға, АДАМДАР КӨП ЖИНАЛАТЫН ЖЕРЛЕРГЕ БАРМАҢЫЗ. Балалар үйден тек төтенше жағдайларда, сақтық шараларын сақтай отырып және отбасының жасы үлкен мүшелерімен шығуға тиіс.
2-ЕРЕЖЕ
Басқа адамдармен байланыс құралдарының көмегімен ҚАШЫҚТЫҚТАН СӨЙЛЕСУ КЕРЕК. Қонаққа барудың және өз үйлеріңізде достары мен сізбен тұрмайтын отбасы мүшелерін қабылдаудың қажеті жоқ.
3-ЕРЕЖЕ
ҮЙДЕН СИРЕК ШЫҒУ ҮШІН КЕЛЕСІ ШАРАЛАРДЫ ҚОЛДАНУ КЕРЕК:
Қашықтағы жұмыс, бейне қоңырауларды, мессенджерлерді, конференцбайланысты пайдалану.
Өнімдер мен тауарларды үйге дейін жеткізу қызметтерін пайдаланыңыз.
Қиын және шұғыл жағдайларды қоспағанда, барлық медициналық рәсімдерді кейінге қалдыру ұсынылады.
4-ЕРЕЖЕ
ЖОҒАРЫ ҚАУІП ТОБЫНДАҒЫ ТҰЛҒАЛАР МІНДЕТТІ ТҮРДЕ ҮЙДЕ ҚАЛУЫ ТИІС.
Жоғары қауіп тобына қарт адамдар және кез келген жастағы созылмалы аурулары бар адамдар; тыныс алу жолдарының ауруларымен, аутоиммунды және жүрек-қантамыр ауруларымен, қант диабетімен, онкологиялық аурулармен ауыратын адамдар кіреді.
ҚАУІП ТОБЫНДАҒЫ АДАМДАР ЖЕКЕ ТҰРҒАН ЖАҒДАЙДА ОЛАРДЫҢ ЖАҚЫНДАРЫ:
Оларды үйден шығуды шектеу туралы хабардар ету және олардың үйден тыс жерлерде жүруін бақылау;
Азық-түлікпен, дәрі-дәрмектермен, бірінші кезектегі қажетті заттармен қамтамасыз ету және қажетті медициналық көмек көрсету мақсатында ғана оларға бару кестесін ұйымдастыру;
Қашықтықты, қол алысуды және құшақтауды, сондай-ақ келу уақытын қоса алғанда, олармен кездесу бойынша барлық шектеулерді сақтау;
Оларды алғашқы көмек қажет болған жағдайда барлық байланыстармен қамтамасыз ету.
5-ЕРЕЖЕ
ЖЕКЕ ГИГИЕНА ЕРЕЖЕЛЕРІН САҚТАҢЫЗДАР:
Физикалық байланыстардан, оның ішінде сүю, құшақтау және қол алысудан аулақ болыңыз.
Есік тұтқалары және есіктерді дезинфекциялаңыз.
Қолдың беттермен жанасуын қорғау үшін үйден тыс бір рет қолданылатын майлықтарды пайдаланыңыз. Қоқыс жәшігіне тастамас бұрын оны жақсылап мыжғылаңыз.
Қолыңызды сабынмен кем дегенде 30 секунд жуыңыз.
Қолыңызды жуғанша бетіңізге тигізбеңіз.
Үй-жайларды жиі желдетіңіз (күніне кемінде 3-4 рет 15 минуттан).
Күніне екі рет құрамында хлоры бар заттарды қолдана отырып ылғалды тазалау жүргізіңіз.
Жөтел және түшкіргенде ешқандай жағдайда да алақан немесе ауаға емес, әрқашан оны шынтаққа жасаңыз немесе мұрын мен аузыңызды бір рет қолданылатын майлықпен жабыңыз.
Шылым шегушілер жоғары қаупі аймақта! Темекі шегуден, әсіресе кальяндар бас тартыңыз, ол арқылы жұқтыру қаупі барынша жоғары.
Жалпы асханалық құралдарын пайдаланбаңыз, бір табақтан жемеңіздер және басқаларға тістеген немесе татып көрген тағамды бермеңіз.
Үйде тұрып, салауатты өмір салтын ұстаңыз, тамақтануды қадағалаңыз, дене шынықтырумен айналысыңыз.
6-ЕРЕЖЕ
ШЫҒАР АЛДЫНДА МЕДИЦИНАЛЫҚ МАСКА КИІҢІЗ ЖӘНЕ ЖӘНЕ ЖЫЛ МАУСЫМЫНА СӘЙКЕС, ҚОЛҒАПТАР (МҮМКІНДІГІНШЕ МЕДИЦИНАЛЫҚ), СОНДАЙ-АҚ ҰЗЫН ЖЕҢДІ СЫРТҚЫ КИІМ КИІҢІЗ.
Шашты жинаңыз. Сақина, сырға немесе білезіктер тағуға болмайды.
Қоғамдық көлікті пайдаланбауға тырысыңыз. Адамдар көп жиналатын жерлерді болдырмай, өз көлігінде немесе жаяу жүрген дұрыс.
Адамдардан қашықтықты сақтаңыз, мүмкіндігінше 2 метр.
Қолмен жұмыс істеген сайын қолды жуыңыз немесе гельмен дезинфекциялаңыз.
7-ЕРЕЖЕ
ЕГЕР СІЗ АЗЫҚ-ТҮЛІК ДҮКЕНІНЕ НЕМЕСЕ ДӘРІХАНАҒА БАРСАҢЫЗ:
Дүкенде немесе дәріханада аз адам бар екеніне көз жеткізіңіз. Егер Сіз ғимаратта 10-нан астам адам бар екенін көрсеңіз, көшеде қалып, сатып алушылардың бір бөлігі далаға шыққан кезді күтіп, көшеде қалып керек.
Дүкендердің және дәріханалардың сатушылары мен меншік иелері сатып алушылардың санын 50 ш. м. 5-тен артық емес, 100 ш. м. 10 сатып алушыдан артық емес және т. б. шектеу қажет.
Дүкенге немесе дәріханаға барған кезде адамдардан кем дегенде 1,5-2 метр қашықтықта ұстаңыз, әсіресе оларда жөтел, мұрын және ауырған түр болса.
Дүкенге немесе дәріханаға барған кезде тауарды қажетсіз ұстамауға тырысыңыз, сатып алу үшін таңдаған тауарды ғана ұстаңыз.
Өнімдерді герметикалық қаптамаларда және орауларда сатып алыңыз.
Төлем карталарымен төлеуге тырысыңыз. Егер ақшаны немесе басқа заттарды ұстасаңыз, қолыңызды алкоголь негізіндегі өніммен немесе қолға арналған антисептикпен өңдеңіз.
8-ЕРЕЖЕ
ҚОҒАМДЫҚ КӨЛІКТІ ПАЙДАЛАНУ КЕЗІНДЕ (ЕГЕР СІЗ ОНЫ ПАЙДАЛАНСАҢЫЗ):
Автобуста немесе троллейбуста жолға бара отырып, қолды дезинфекциялау құралымен өңдеңіз.
Сапардың соңғы нүктесіне жеткен соң қолды тездетіп сабынмен жуыңыз.
Егер біреу жөтеліп немесе түшкіріп бастаса, ауыз бен мұрынды таза қол орамалмен немесе майлықпен жабыңыз. Мұндай заттар болмаған жағдайда бетіңізді алақанмен емес, шынтақтың ішкі жағынан қорғаңыз.
Жөтелетін немесе түкіретін адаммен тығыз байланыс жасамаңыз. Бұл жағдайда келесі автобусты күткен дұрыс болады.
Жолаушылармен қоғамдық көлікте сөйлеспеңіз. Олардан мүмкіндігінше максималды қашықтықта болуға тырысыңыз.
Мүмкін болса, көліктегі терезелерді ашыңыз. Бұл өте маңызды, мұндай қорғау шараларын қашу керек емес.
Бүкіл сапар уақыт бойы қолмен бетке тиіспеңіз (ауыз қуысын, мұрын, көзіңізді).
9-ЕРЕЖЕ
ҮЙГЕ КІРГЕН СӘТТЕ:
Қолыңызды жуғанға немесе оларды дезинфекциялағанға дейін еш нәрсеге тимеуге тырысыңыз.
Аяқ киімнің табанын дезинфекциялау құралымен суланған шүберекпен сүрту қажет. Сондай-ақ, серуендеткен жануардың табанын жуу қажет.
Масканы және қолғапты абайлап шешіп және герметикалық пакетке салып, оларды лақтырыңыз. Сөмкелер, кілттер, әмиян, телефон және т. б. кіре берісте қорапқа қалдырыңыз. Кейіннен-дезинфекциялаңыз.
Жеткізу қызметтерімен тауарларды алған кезде ұқсас шараларды қолданыңыз.
10-ЕРЕЖЕ
ДЕНСАУЛЫҚ ЖАҒДАЙЫН ҚАЛАЙ БАҚЫЛАУҒА БОЛАДЫ:
Медициналық ұйымдарға баруды талап ететін барлық жоспарлы медициналық тексерулерді, тексерулер мен операцияларды кейінге қалдырыңыз.
Созылмалы аурулары бар кезде денсаулықпен проблемалар туындаған жағдайда, емханаға бармай дистанциялық медициналық қызметтерді (телефон немесе әлеуметтік желілер арқылы кеңес алу) пайдалану немесе қабылдауға жазылу қажет.
Температураны күніне екі рет өлшеңіз.
Иммунитетті нығайтатын витаминдерді қабылдаңыз немесе олардың жоғары құрамы бар өнімдерді қолданыңыз.
Ауру белгілері, жөтел, тыныс алудың қиындығы, ентігу және т.б. сияқты құбылыстармен ілесе жүретін жоғары температура пайда болған кезде масканы кию және отбасы мүшелерімен байланысты шектеу қажет. Сіздің емдеуші дәрігерге дереу хабарлаңыз немесе жедел жәрдем қызметін шақырыңыз.
Ешқандай жағдайда емханаға немесе ауруханаға өз бетінше бармаңыз. Егер сізде әдеттегі ЖРВИ болса, адамдарды жұқтыру немесе өзіңізге жұқтыру қаупі бар.
Сіздің денсаулығыңызға байланысты барлық жағдайларда 103 ҚОҢЫРАУ ШАЛЫҢЫЗ.
11-ЕРЕЖЕ
БАЛАЛАРМЕН ӨЗІН ҚАЛАЙ ҰСТАУ КЕРЕК:
Балалардың үйде ұзақ болуы балаларда күйзеліс тудыруы мүмкін. Олар ересектердің назарын табандылықпен талап ете алады, мазасыз, тұйық, әдеттен тыс немесе артық жанданған болады, төсекке зәр жіберіп қоюды бастайды және т. б.
Баланың осындай реакцияларына оң жауап беріңіз, оны не мазалайтынын біліңіз, өзіңізден итермеңіз.
Қиын сәттерде балаларға әсіресе махаббат пен көңіл керек. Сондықтан оларды әдеттегіден көбірек көрсетуге тырысыңыз. Балаға құлақ салыңыз, мейірімділік танытыңыз және оны жігерлендіріңіз.
Баланың көңілін аулау үшін оған ойындар мен қызықты сабақтар жасауға тырысыңыз.
Мүмкіндігінше балаларды ата-анасынан және отбасының басқа да мүшелерімен ажыратпау керек. Егер бұл мүмкін болмаса (мысалы, ауруханаға жатқызу жағдайында), баланың отбасымен (мысалы, телефон арқылы) тұрақты қарым-қатынасын қамтамасыз ету және оған қажетті моральдық қолдау көрсету қажет.
Жүргізілген тәртіпті немесе кестені мұқият ұстануға тырысыңыз немесе мән-жайлардың ауысуын ескере отырып, мектеп немесе басқа оқу, сондай-ақ ойындар мен демалыс уақыты қарастырылған жаңа күн тәртібін енгізіңіз.
Балаға не болғанын және ағымдағы жағдай қандай екенін түсіндіріңіз және оған қол жетімді тілде жұқтырудан қалай сақтану керектігін айтыңыз. Сонымен қатар, оқиғаның ықтимал дамуы туралы айтып беріңіз (мысалы, отбасы мүшелерінің бірі және/немесе баланың өзі нашар сезінуі мүмкін және оған дәрігерлер сауығуға көмектесетін біраз уақыт ауруханаға баруға қажет болуы мүмкін).
12-ЕРЕЖЕ
КӨП ПӘТЕРЛІ ҮЙЛЕРДІҢ ЖӘНЕ ТҰРҒЫН ҮЙ КЕШЕНДЕРІ МЕН КВАРТАЛ ТҰРҒЫНДАРЫНА ҚАЛАЙ ҰЙЫМДАСТЫРЫЛУҒА БОЛАДЫ:
ПИК және үйлердің бастамашыл азаматтарымен бірге жергілікті билік пен полициямен тығыз байланыста (байланыс ақпараттарымен, мәліметтермен, нұсқаулықтармен және ұсыныстармен) жұмыс жасайтын еріктілер топтарын құру керек.
Жүріс-тұрыс ережелері мен аурудың алдын-алу туралы ақпаратты тарату үшін ортақ үй чаттарын пайдаланыңыз.
Кіреберістерді, лифтілерді және үйлердің баспалдақтарын күнделікті санитариядан өткізу (күніне кемінде 3 рет).
Қажет болған жағдайда, үйлердің аумақтарында тұрғындарды өткізу режимін және жеткізу қызметін қамтамасыз ету, сондай-ақ барлық кіретін және шығатын тұрғындардың дене температурасын өлшеу бойынша бекеттер ұйымдастыру керек.
Тұрғындардың пәтерлерден шығу жоспарын қадағалаңыз, «1-1-2» ережесін сақтай отырып, отбасының бір мүшесі екі күнде бір рет үйден шыға алады. Жұқтыру жағдайлары анықталған пәтерлерге ерекше бақылау орнату қажет.
Жақын орналасқан азық-түлік дүкендері мен дәріханалардың жұмысын бақылауды орнатыңыз және олардың жұмысындағы үзілістер (азық-түлік тапшылығы және т.б.) туралы жергілікті билік органдарына хабарлаңыз.
Пәтер тұрғындарына қажет ететін тиісті көмек ұйымдастыру.
13-ЕРЕЖЕ
ЕГЕР СІЗ БІРГЕ ТҰРҒАН ЖАҚЫН АДАМДЫ АУРУХАНАҒА ЖАТҚЫЗСА:
Науқас тұрған отбасының әрбір мүшесі үшін медициналық мекемеге карантиндік оқшаулау жағдайына «дабыл сөмкесін» (ауыстырмалы іш киім, гигиена құралдары, телефон зарядтау құрылғысы және т.б.) дайындау.
Ауру жаппай таралған жағдайда медициналық ұйымдарда орындар жеткіліксіз болуы мүмкіндігине дайын болу қажет. Бұл жағдайда, кем дегенін орындау керек.
Бірге өмір сүрген және аурумен байланысқан барлық адамдарға 14 күн оқшаулану. Дәрігерлер 14 күн бойы қоңырау шалу арқылы барлық байланысқан адамдардың жағдайын бақылайды. Ал егер осы уақыт ішінде ешқандай белгілер болмаса, адам сау болып саналады және басқаларға қауіп төндірмейді.
Өзіңіздің жақын адамыңызды ауруханаға жатқызған сәттен бастап, ең алдымен, бүкіл пәтерді дезинфекциялау арқылы жалпы тазалауды жүргізуіңіз керек.
Өзін-өзі оқшаулау кезеңінде денсаулығыңыздың жай-күйін бақылаңыз (температураны өлшеу және аурудың белгілерін бақылау арқылы) және дәрігерлер белгілеген нұсқауларын қатаң сақтаңыз.
Соңғы уақытта ауырған адамның барлық байланыстарының тізімін жасауға көмектесіңіз.
14-ЕРЕЖЕ
СЕНІМДІ АҚПАРАТТЫ КЕЛЕСІ ЖОЛМЕН АЛУҒА БОЛАДЫ
Coronavirus2020.kz сайты, Үкіметтің, Денсаулық сақтау министрлігінің және әкімдіктердің ресми сайттары арқылы
1406 call-орталығына қоңырау шалу
Қажет болған жағдайда, психологиялық қолдау және жедел көмек көрсету қызметіне жүгіну
ШЕШІМ
ТЕК ОСЫ ҚАУІПСІЗДІК ТАЛАПТАРЫН САҚТАЙ ОТЫРЫП, СІЗ ӨЗ ДЕНСАУЛЫҒЫҢЫЗДЫ, ЖАҚЫНДАРЫҢЫЗДЫҢ ДЕНСАУЛЫҒЫН САҚТАП, КОРОНАВИРУСТЫҢ ӘЛЕМДІК ПАНДЕМИЯСЫМЕН КҮРЕСКЕ БАҒА ЖЕТПЕС ҮЛЕСІҢІЗДІ ҚОСАСЫЗ!
